Turkije.blog.nl, september 2009

Hürriyet’s Human rights train tour, die vrouwen hun rechten probeert bij te brengen in alle steden waar de trein stopt, onthult aanhoudende bedreigingen voor vrouwen in Turkije.

Hoe meer vrouwen proberen om kennis te verwerven over hun rechten en deze toe te passen, hoe meer conflicten er ontstaan tussen echtgenoten en echtgenotes en hoe groter de sociale druk wordt. Traditionele gebruiken bepalen nog steeds het dagelijkse leven van vrouwen. Met de missie om vrouwen en kinderen bewust te maken van hun rechten, rijdt de daily Hürriyet’s human rights train deze week door het oostelijke deel van Anatolië.

Oost west nergens best

De laatste twee weken bezocht de trein het grootste gedeelte van de Egeïsche regio. Als onderdeel van de 51-dagen durende trans-Anatolische reis, stopte de trein in İzmir, İzmir’s Selçuk district, Aydın, Denizli, Burdur, Isparta, Uşak, Manisa, Balıkesir en Bandırma met het aanbod vrouwen te informeren over hun rechten. De tour onthulde dat of de trein nu naar het oosten of westen rijdt, de situatie van vrouwen en hun rechten weinig veelbelovend is.

Gekeken naar de relatie van West-Turkije met de welvaart en het hoge opleidingsniveau, zouden vrouwen economisch en sociaal gezien meer bevoorrecht moeten zijn en zich meer bewust van hun rechten. Maar discussies in de steden waar de Hürriyet-trein stopte, onthulde dat vrouwen in het westen zich niet bewust waren van hun rechten en dat hun dagelijkse leven werd vormgegeven door patriarchale gewoonten en tradities.

De missie van de trein is al erg uitdagend in een land als Turkije, dat recentelijk nog werd geproclameerd door Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, als een van de drie landen samen met Rusland en Roemenië, waar schendingen van mensenrechten een ernstig probleem vormen. Van alle 97,300 zaken die in handen waren van het Europese Hof, kwam meer dan 11% uit Turkije.

Traditionele gewoonten domineren nog altijd

De tour wijst erop dat het een luxe is als vrouwen zich zouden realiseren wat hun rechten zijn, gezien de traditionele, patriarchale gebruiken die nog steeds hun dagelijkse leven bepalen. Maar ook voor de huidige sociale en economische status van Turkije zouden de rechten van vrouwen ter discussie gesteld moeten worden.

Zowel vrouwen als kinderen in West-Turkije lijken zich meer te laten gelden binnen de familie en zijn beter opgeleid vergeleken met hun zusters in het oosten. Maar nog steeds beïnvloeden traditionele en patriarchale familiestructuren en zelfs de externe of sociale druk het leven van vrouwen. Veel vrouwen lijken de betekenis van mensenrechten die hen vrijheid geeft te reduceren tot de gedachte die hun familie hierover heeft en negeren hiermee hun rechten.

Een 35-jarige vrouw uit Uşak, West-Turkije, die een hoofddoek draagt, zei tijdens een kort interview dat het haar wens was haar haar te tonen. Haar man steunde deze wens ook. “Maar door de druk van buitenaf, onze familieleden in het bijzonder, blijf ik hem dragen”, zei ze. Ze klaagde ook over de roddels die haar familie verspreidde en de sociale druk wanneer ze haar hoofddoek bij speciale gelegenheden afdeed.

‘Echtgenoot heeft het laatste woord’

Een ander veelzeggend en interessant verhaal kwam van een vrouw uit Isparta, West-Turkije, die een hoofddoek draagt om politieke redenen. Ze bedekt haar hoofd om tegemoet te komen aan haar man, die dit wenst sinds ze getrouwd zijn. Ze zei ook dat haar man bijna elke avond dronk en dat ze zich verheugd voelde om elke avond een fatsoenlijke ‘rakı sofrası’ te bereiden, een traditioneel gerecht van kleine hapjes.

Volgens Neşe Hacısalihoğlu, projectcoördinator van de beweging ‘Stop Huiselijk Geweld’, gelanceerd door de daily Hürriyet, is het beeld van vrouwen en hun rechten in West-Turkije vergeleken met de rest van het land niet zoveel anders. “Vrouwen in West-Turkije zijn misschien beter opgeleid en hebben meer kennis van hun rechten, hetgeen hen ertoe aanzet meer deel te nemen aan het werkende leven, maar dit zorgt wel voor conflicten binnen de familie en een toenemend aantal scheidingen”.

“Hoe meer deze vrouwen proberen om hun rechten te kennen en deze toe te passen, hoe meer conflicten er tussen de echtgenoten en echtgenotes ontstaan. Wanneer een vrouw naar haar rechten zoekt, wordt ze soms beschuldigd, gestraft of veroordeeld door haar familie. Mannen hebben nog steeds het laatste woord over vrouwenrechten. Het is bijvoorbeeld de echtgenoot die bepaalt waar de vrouw zich mee bezighoudt”.

‘Traditionele waarden moeten ter discussie gesteld worden’

Volgens Hacısalihoğlu zijn vrouwen zich niet voldoende bewust van hun rechten en blijft huiselijk geweld een van de grootste problemen in Turkije, ook in het westen van het land.

“Maar dit soort gebeurtenissen blijft gewoonlijk verborgen met de retoriek dat ‘wat binnen de familie gebeurt ook binnen de familie blijft’. Het gebrek aan sociale mechanismen om vrouwen te beschermen nadat ze te maken hebben gehad met huiselijk geweld, en het sociaal-economische systeem zelf, weerhoudt vrouwen ervan hun individuele rechten toe te passen en maakt dat ze incidenten van huiselijk geweld verbergen”.

Hacısalihoğlu vindt dat studies en inspanningen om vrouwen kennis bij te brengen over hun rechten intensiever moeten worden. “Ik denk dat het beter is om te beginnen met het ter discussie stellen van deze traditionele, diepgewortelde, patriarchale sociale waarden”.

Geschreven voor: Turkije.blog.nl, 26 september 2009